657 sayılı Kanunda kanun koyucu derece için yükselme, kademe için de ilerleme ifadesi kullanılmaktadır. Bu yazımızda derece yükselmesi ve kademe ilerlemesi için özellikli durumları açıklamaya çalışacağız. Şube müdürü olarak atanırsam ilave bir derecem geri alınır mı? Bir kamu kurumunda mühendis olarak görev yapıyorum. Şube müdürü olarak atanmam halinde memuriyete girişte aldığım ilave bir derece geri alınır mı? 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinde; Dört yıl süreli yüksek öğrenimi bitirenlerden yüksek mühendis, mühendis, yüksek mimar, mimar sıfatını almış olanlar ile bunlardan öğretmenlik hizmetinde çalışanlar, Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu, Erkek Teknik Öğretmen Okulu ve Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu mezunları, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi ile uygulamalı Endüstri Sanatları Yüksek Okulu mezunları, Teknik Eğitim Fakültesi (Yüksek Teknik Öğretmen Okulu ve Güzel Sanatlar Fakültesi, İstanbul Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu) mezunları, öğrenimlerine göre tespit edilen giriş derece ve kademelerine bir derece eklenmek suretiyle bulunacak derece ve kademelerden hizmete alınacakları hükmüne yer verilmiştir. Bu hüküm gereğince madde metninde yer alan unvanları ihraz edenler hangi hizmet sınıfında görev alırlarsa alsınlar bunlara ilave bir derece verilmektedir. Daha açık ifadeyle bitirdiği okul itibarıyla mühendis unvanını ihraz eden bir memur öğretmen, memur, şef veya şube müdürü olarak görev yapıyor olsa da ilave bir dereceden faydalanacak ve verilen ilave derece hizmet sınıfı değişikliğinde geri alınmayacaktır. Benzer durum yine 657 sayılı Kanunun 36’ncı maddesinde yer alan; Dört yıl ve daha fazla süreli yüksek öğrenim görenlerden tabip, diş tabibi, veteriner hekim, eczacı ile benzeri sağlık bilimleri lisansiyerleri (Hayvan sağlığı dahil) Biyolog unvanına sahip akademik personel için de geçerlidir. Eczacı unvanlı bir personelin şube müdürü olarak atanarak hizmet sınıfının değişmesi halinde de alınan ilave bir derece geri alınmayacaktır. Hangi unvanlara verilen ilave dereceler geri alınmaktadır? Bazı unvanları ihraz edenlerin hizmet sınıfı değişikliklerinde ilave olarak aldıkları dereceler geri alınmaktadır. Bu durumu örnekle açıklamak gerekirse 657 sayılı Kanunun 36’ncı maddesinde yer alan; Teknik hizmetler sınıfında görev almak şartıyla jeolog, jeofizikçi, hidrojeolog, hidrolog, jeomorflog, kimyager, fizikçi, matematikçi, istatistikçi, yöneylemci (harekat araştırmacısı), matematiksel iktisatçı (Ekonometrici), Erkek Teknik Öğretmen Okulu mezunları, fen memurları, teknikerler ve yüksek teknikerler, tütün ve müskirat eksperleri, tarım alet ve makineleri Uzmanlık Yüksek Okulu mezunları ile benzeri fen bilimleri ve teknik bilimler lisansiyerleri, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi veya bölümlerinden mezun olan şehir plancısı, yüksek şehir plancısı, yüksek bölge plancısı, Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Teknoloji Bölümü İş ve Teknik Anabilim Dalı mezunları, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ev Ekonomisi Yüksek Okulu mezunları, üniversitelerin arkeoloji ve sanat tarihi bölümlerinin prehistorya, protohistorya ve Ön Asya arkeolojisi, klasik arkeoloji anabilim dallarından mezun olanlar öğrenimlerine göre tespit edilen giriş derece ve kademelerine bir derece verilmekte olup, bu unvanları ihraz edenlerin hizmet sınıfı değiştirmesi halinde verilen ilave derece süresi kadar bulunduğu derecede bekletilmektedir. Bu nedenle bu maddede yer alan unvanları ihraz eden bir istatistikçi, teknik hizmetler sınıfında bulunduğu sürece ilave bir dereceden faydalanır, hizmet sınıfı değişikliği halinde ise aldığı ilave derece süresi olan üç yıl süreyle bulunduğu derecede bekletilir. 657 sayılı Kanunda hizmet sınıfında bulunmak kaydıyla ilave derece ve kademe verilmesine ilişkin birçok düzenleme bulunmaktadır. Bu nedenle bazı unvanlar için bulunulan hizmet sınıfının hiçbir önemi yokken bazı unvanlar içinse olmazsa olmaz şarttır. Birden fazla yüksek lisans derecesi için ilave kademe ilerlemesi verilir mi? Memurluğa girmeden önce veya memuriyetleri sırasında birden fazla yükseköğrenim üstü master derecesi almış olanlar, kademe ilerlemesinden nasıl yararlanırlar? Bazen memurların birden fazla yüksek lisans yaptığına şahit olunmaktadır. Bu çerçevede her yüksek lisans derecesi için ilave bir kademe ilerlemesi alınıp alınmayacağı merak edilmekte ve kamu kurumları da bu konuda tereddüde düşebilmektedir. 657 sayılı Kanunun 36’ncı maddesinde; Memurluğa girmeden önce veya memuriyetleri sırasında yüksek öğrenim üstü master derecesi almış olanlarla yüksek öğrenim kurumlarında en az bir yıl ilave öğrenim yaparak lisans üstü ihtisas sertifikası alanlara bir kademe ilerlemesi, tıpta uzmanlık belgesi alanlara, meslekleri ile ilgili öğrenim dallarında doktora yapanlara bir derece yükselmesi uygulanacağı, master derecesini alıp bir kademe ilerlemesinden yararlanan memura, mesleği ile ilgili öğrenim dalında doktora yaptığı takdirde iki kademe ilerlemesi uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Bu konuyla ilgili olarak, mülga DPB'nin vermiş olduğu görüşe göre; 657 sayılı Kanun'un 36/A-9'uncu maddesine göre, lisans üstü öğrenimin düzeyi, alanı veya dalıyla bağlı olmaksızın her durumda ilgili devlet memuruna bir kademe ilerlemesi uygulanması gerekmekte olup, bu haktan bir defa yararlandıktan sonra aynı veya farklı dallarda ve farklı düzeylerde lisans üstü eğitim alınması durumunda yeni bir kademe ilerlemesi uygulaması mümkün değildir. Nitekim madde metni dikkatlice incelendiğinde master derecesi almış olanlar denilerek bir defa ile sınırlandırılmıştır. Her doktora yapan memura kademe ilerlemesi verilmez Devlet memurlarından bazıları çalıştığı görev alanının dışında doktora yapabilmekte ve haklı olarak da ilave kademe talebinde bulunmaktadırlar. Acaba her doktora yapan devlet memuru ilave iki kademeden yararlanabilir mi? Bu konuyla ilgili olarak mülga DPB'nin vermiş olduğu 24/01/2012 tarihli ve 365 sayılı görüşte; matematikçi olarak görev yapan bir personelin 07/06/1999 tarihinde Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Lisans Programı'nı, 03/03/2003 tarihinde Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitimde Program Geliştirme Anabilim Dalında Yüksek Lisans Programı'nı, 04/07/2011 tarihinde ise Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları Anabilim Dalında Eğitimde Program Geliştirme Doktora Programı'nı bitirmesinden bahisle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36/A-9 maddesi gereğince iki kademe ilerlemesinden faydalanıp faydalanamayacağı hususunda şu ifadelere yer verilmiştir; 657 sayılı Kanun'un 36/A-9 maddesine göre; matematikçi unvanlı kadroda görev yapan personelin Eğitimde Program Geliştirme Programı'nda yapmış olduğu doktora eğitiminin mesleğiyle ilgili olmaması nedeniyle, 657 sayılı Kanun'un 36/A-9 maddesi hükmünden faydalanması mümkün değildir. Görüleceği üzere, doktora nedeniyle kademe ilerlemesi veya derece yükselmesi alabilmek için doktoranın fiilen yürütülen meslekle ilgili olması gerekmektedir. Daha sonra başka göreve atanan personele verilen kademeler ise mesleğiyle ilgili olmayan bir göreve atandığı gerekçesiyle geri alınamaz. Ancak verilen ilave kademe süresi kadar bulunduğu derecede bekletilir. Şunu da belirtmek gerekir ki bulunulan mesleğin bazen unvanla da ilgisi olmadığına şahit olunabilmektedir. Dolayısıyla bu maddenin uygulamasıyla ilgili olarak yetkili kurumlar tarafından bir uygulama tebliği ile açıklığa kavuşturulmasının uygun olacağını düşünüyoruz. Ahmet Ünlü-Yeni Şafak