Anayasa Mahkemesi (AYM), kamu görevlileri sendikacılığına dair önemli bir karara imza attı. 12 Haziran 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, yetkili sendika üyesi olmayan memurlardan iki kat aidat alınmasına olanak tanıyan toplu sözleşme hükmünün iptalini hak ihlali saydı.
Kararın temelinde, sendika üyesi olmayan kamu görevlilerinin, belirli bir aidat farkı ödeyerek toplu sözleşme hükümlerinden faydalanmalarına ilişkin düzenleme bulunuyor. Mahkeme, bu uygulamanın örgütlenme özgürlüğüne ve eşitlik ilkesine aykırı olmadığını belirtti.
Davayı Başlatan Sendika: Bem-Bir-Sen
Başvurunun sahibi, yerel yönetim hizmet kolunda yetkili sendika olan Bem-Bir-Sen Genel Başkanı Levent Uslu. Başvuru konusu, 3. dönem toplu sözleşmesinde yer alan şu maddeye dayanıyor:
“Sosyal denge sözleşmesi imzalayan sendikanın üyesi olmayan kamu görevlilerinden aynı unvanlı personelden alınacak aidatın iki katına kadar taraf sendika sosyal denge sözleşmesi aidatı alabilir. Bu aidatı ödeyen kamu görevlileri söz konusu sözleşmeden yararlanır.”
Bu hüküm, sendika üyesi olmayanların da toplu sözleşmeden faydalanmasını, ancak fazladan aidat ödemesi şartına bağlamıştı.
Danıştay İptal Etmişti, AYM İhlal Dedi
Türk Yerel Hizmet-Sen’in açtığı davada Danıştay, bu düzenlemenin eşitlik ilkesine aykırı olduğuna hükmederek maddeyi iptal etmişti. Danıştay’a göre, 4688 sayılı Kanun’un 28. maddesi uyarınca sendika üyeliği esas alınarak bir ayrım yapılamazdı.
Ancak Bem-Bir-Sen, bu iptal kararının sendikal haklara müdahale olduğu gerekçesiyle AYM’ye bireysel başvuru yaptı. Anayasa Mahkemesi, Danıştay’ın kararının sendika hakkını ihlal ettiğine hükmetti.
AYM: Aidat Farkı Örgütlenme Özgürlüğünü Zedelemez
Mahkeme kararında, toplu sözleşme haklarının esasen yetkili sendikaya üye kamu görevlilerine ait olduğunu, ancak belirli bir katkı payı karşılığında bu haklardan başkalarının da yararlanmasının sendikal örgütlenmeye zarar vermeyeceğini vurguladı.
“Toplu sözleşmenin getirdiği haklardan faydalanmak, bu sözleşmenin oluşumuna katkı sağlayan üyelerin hakkıdır. Ancak aidat farkı ödeyerek bu faydanın paylaşılması, sosyal adaletle uyumludur.”
Sosyal Devlet ve Kamu Yararı Dengesi
Kararda ayrıca, sosyal devlet ilkesi ve kamu yararı dengesine de dikkat çekildi. Sendikaların yalnızca kendi üyeleri için değil, kamu hizmetlerinin sürdürülebilirliği açısından da sorumluluk taşıdığı belirtildi.
“İki kat aidat karşılığında toplu sözleşmeden faydalanma, ne eşitlik ilkesine ne de örgütlenme özgürlüğüne aykırıdır.”
Karar Ne Anlama Geliyor?
Bu karar, kamu sendikacılığı ve toplu sözleşmeler açısından emsal niteliğinde. Yetkili sendikaların, sözleşmelerden yararlanma şartlarını belirleme konusunda daha geniş bir takdir yetkisine sahip olduğu bir kez daha vurgulanmış oldu.
