Aile hekimlerine asgari ücretten daha az zam yapılması gündemde. Bu durumsa sistemi çökme noktasına getirebilir. Zaten pandemi döneminde koruyucu ekipmanlarını kendi ceplerinden karşılayarak eksi hesaba düşen aile hekimleri, şimdi de hem personel hem de sağlık merkezi giderlerini karşılayamama riskiyle karşı karşıya.
İstanbul Aile Hekimleri Derneği (İSTAHED) yönetim kurulu üyesi Dr. Sercan Ahmet Uluç, düğüm noktasına gelen krizi hakkında Diken’e konuştu. Yaklaşık 20 bin personelin işten çıkarılma riskiyle karşı karşıya olduğuna dikkat çeken Uluç, hem aile hekimlerinden hem de hemşirelerden istifaların artabileceği uyarısında bulundu. Nihai noktada bu, vatandaşa verilecek olan hizmet kalitesinin de düşmesi anlamına geliyor.
Fotoğraf: AA
16 Aralık’ta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan asgari ücretin yüzde 50 artırılarak 4 bin 250 lira olduğunu duyurmuştu. Ancak buna karşın, yanında asgari ücretli eleman çalıştıran aile hekimlerineyse memur zammı oranında bir artış yapılması gündemde. Yani yüzde 15,7 oranında.
Maliyet yüzde 50 arttı
Türkiye’deki birinci basamak sağlık hizmetinin ciddi anlamda sekteye uğrayabileceğine dikkat çeken Uluç orantısızlığı şöyle açıkladı: “Aile hekimlerine bir gider ödemesi bir de normal maaş ödemesi yapılıyor. Bu gider ödemesi normal maaşlara endeksli olarak zam alıyor. Yani bu sene yüzde 15’lerden bahsediliyor. Ama biliyorsunuz asgari ücrete yüzde 50 zam geldi. İşverenin maliyeti de yüzde 50 arttı.”
Aile sağlık merkezlerinin (ASM) bütün ihtiyaçlarını gider ödeneğinden aile hekimleri karşılıyor. Yani sadece personel giderleri değil, sağlık merkezlerinin giderleri de aynı ödenek kapsamında.
Özellikle kurda yaşanan hızlı tırmanışla beraber alınan ürünlerin bazılarında fiyat artışı yüzde 100 bazılarınındıysa yüzde 200 oldu. Giderlerin bu kadar astronomik oranda arttığı bir ortamda devlet tarafından yapılan yüzde 15’lik zam sadece gider-gelir dengesini bozmakla kalmıyor aynı zamanda sistemin çökmesi riskini de barındırıyor.
Dr. Uluç şöyle devam etti: “ASM’lerde sınıflandırma sistemi var. Sizin her sınıf artırmanız için personel sayınızı artırmanız gerekiyor. Örneğin A sınıfı, en üst seviyede bir ASM. Bunun için tıbbi sekreter, temizlik personeli çalıştırmanız gerekiyor. Bir de hemşirelere ek olarak bir hemşire daha çalıştırmanız gerekiyor. Çalışanlara en az asgari ücret veriyorsunuz. Şimdi asgari ücret oranı yüzde 50 arttığı için insanlar bu sınıflandırmadan vazgeçip sınıflarını düşürecekler büyük ihtimalle. Bu da verilen hizmetin düşmesi demek.”
En az yüzde 50 zam
Aile hekimleri pandeminin başlarında kendilerine koruyucu malzemeler gelmediği için kendi cebinden harcama yapmak zorunda kalmıştı: “Zaten bunlarda hep eksiye düştük. Daha önce maske giderimiz yoktu. Ekstra ödenek de yapılmadı bunlar için. Yani mevcut durumda aile hekimlerinin gider ödenekleri normal giderler karşısında eridi. Bu neden en az yüzde 50 hatta yüzde 100 zam istiyoruz biz.”
Dr. Uluç’a göre gider ödeneği için ayrı bir zam kalemi olması gerekli: “Maaşımız memurlarla yine aynı oranda yapılacak mecburen ama bu gider ödeneğine ayrı kalem olarak en az asgari ücrete yapılan zam kadar zam gelmesi lazım ki biz enflasyonla mücadele edelim ve ASM giderlerini karşılayabilelim.”
20 bin kişi issiz kalabilir
Uluç’tan kendi çalıştığı ASM’deki durumu anlatmasını istediğimizde şöyle dedi: “Biz B sınıfı bir ASM’yiz, tıbbi sekreter çalıştırıyoruz, verilen gider ödeneği asgari ücretteki artışı karşılamıyor. Tıbbi sekreter çalıştırabilmemiz için cebimizden para vermemiz gerekecek. Biz ne yapacağız bu durumda tıbbi sekreteri işten çıkaracağız bir alt sınıfa düşeceğiz. Bunu herkes böyle düşünürse Türkiye’de ASM’lerde çalışan yaklaşık 20 bin kişi işsiz kalabilir. Bunun önüne geçmemiz gerekir.”
Zaten hali hazırda var olan sistemde bile açıklar olduğuna dikkat çeken Uluç, devletin yeni ASM’ler açmaya çalıştığını ancak gelirdeki bu düşüşler nedeniyle insanların aile hekimliğini seçmediğini söyledi.
Hatta gelir-gider dengesizliği yüzünden aile hekimliğini bırakanlar da var ve böyle devam etmesi durumunda bu sayının artacağı da belirtiliyor.
‘Asgari ücretin altında çalışan hemşireler var’
Öte yandan durum sadece aile hekimleriyle de sınırlı değil. Uluç hala asgari ücretin altında çalışan hemşirelerin olduğun belirtti: “Asgari ücret 2 bin 850 lirayken böyleydi. Şimdi 4 bin 250’ye çıkınca bu sayı daha da artacak. Asgari ücretin altında çalışan bir hemşire düşünülebiliyor mu? Bu genel iş kanununa aykırı. Hemşire yine asgari ücret altında kalacak ancak yanında çalışan temizlik personeli 4 bin 250 lira maaş alacak. Şimdi hemşire burada çalışır mı? Birçok hemşire istifa etmeyi düşünüyor. Zaten hemşire açığı çok fazla. Sistem tıkanma noktasına gelecek artık.“
