Taşeron firmalar stajyerleri güvencesiz bir şekilde çalıştırıyor. Ücret alamıyorlar, yemek parası verilmiyor, şiddet ve mobbinge maruz kalıyorlar. MELTEM DEMİRALP Emek sömürüsüne en fazla maruz kalan kesimlerden biriside stajyerler. Pek çoğu riskli koşullar altında da çalışan stajyerler kötü çalışma koşullarının yanı sıra her türlü baskı, mobbing ve tacize de maruz kalıyorlar. Stajyerler dosyasının ilk gününde sağlık sektöründeki stajyerlerin sorunlarına mercek tuttuk. Sağlıkçı stajyerler staj deneyimleri süresince iş tanımının dışında pek çok işe maruz bırakıldıklarını ve riskli koşullar altında çalıştıklarını söylüyor. Staj yapmak bile tanıdıkla mümkün hale gelirken, gençler tüm masraflarını da ceplerinden ödüyor. Diplomasız tomografi çekmek mümkün! Genç stajyerler kliniklerdeki hasta sayısının fazla olmasına rağmen çalışan hemşire sayısının azlığından dolayı staj süresi boyunca yetkili kişilerden yeterli bilgi almak için zamanın kısıtlı olduğunu ifade ediyor. Diyarbakır Dicle’deki bir hastanede radyoloji teknikeri olarak çalışan Aryan, şunları anlatıyor: “Devlet hastanelerinin taşeron firmalarla çalışan radyoloji birimlerine özellikle MR BT(tomografi) bölümlerine gidin bir sürü diplomasız çalışanın olduğunu göreceksiniz. Taşeron firmalar vasıfsız insanları güvencesiz bir şekilde çalıştırıyor.” Sağlıkta şiddet stajyerlerin de yakasında Başka bir üniversite hastanesinde staj yapan Ali ise, çalıştığı kurumdaki uygulamalar müfredatta “uygulama dersi” olarak geçtiği için staj süresi boyunca herhangi bir ücret almadığını ifade ediyor. Sağlıkta yaşanan şiddete de dikkat çeken Ali, kimi zaman hasta yakınlarının prosedürleri beğenmeyip hakaret şiddet gibi olumsuz davranışlar sergileyebildiğini söylüyor. Neredeyse okulu uzatacaktım… Batman’da hemşire olarak çalışan Baran, staj süresi boyunca ücret almadığını ama almak için çok uğraştığını, bu süreçte çeşitli davalar açtıklarını ve kazananlar olduğunu belirtiyor. “Bunun sonucunda, hastaneler ücreti vermeye başladı. Tabi bu sefer de staj yeri bulmak zorlaştı. Staj yeri bulamadığım için, neredeyse okulu 1 yıl uzatmak zorunda kalacaktım” şeklinde aktarım yapan Baran, verilen ücretin ancak yol parasını karşıladığını ifade ediyor. Özel hastanelerin hedefi liseliler Dev Sağlık İş Sendikasının Eğitim ve Örgütlenme uzmanı Erdoğan Demir “Staj adı altında okuldan yeni mezun olmuş gençlerin çalıştırılmasını adet edinen patronlar özellikle sağlık alanındaki işgücünün büyük kısmını onlardan sağlamakta. Özellikle stajyerlerin ücretleri ve sosyal sigortaları en büyük sorunları. Çalıştıkları iş saatlerinde yanındaki işçilerle aynı işleri yaparken hatta çok daha fazla iş yükü yüklenirken aldıkları ücret asgari ücretin 3’te 1’i tutarında. Bütün risklere tabi kalmalarına rağmen sadece kısa vadeli sigorta kollarından faydalanabiliyor” diyor. Henüz lise öğrencisi iken sömürünün başladığını ifade eden Demir, “Sağlık alanında özellikle son yıllarda sayısı çok hızla artan sağlık meslek liseleri ve sağlık meslek yüksekokulları ile özel hastanelerin yaptığı anlaşmalarla bu okullardan mezun olan öğrencilerin doğrudan anlaşma yapılan hastanelerde önce stajyer olarak alınıyor sonra da düşük ücretlerle çalıştırılıyor. Stajyerlerin hukukî olarak güvence altına alınmamış olması, stajyerlerin daha da kötü koşullarda çalışmasına yol açıyor” diye konuşuyor. Her türlü sömürüye maruz kalıyorlar Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Genel Sekreteri Pınar İçel ise şunları söyledi: Sağlık alanındaki stajyerler henüz öğrencidir hangi sürede ne yapması gerektiği bellidir, mutlaka yanında tecrübeli bir çalışanla çalışmalarını sürdürmeli. Sağlık sistemi artık hız ve işlem üzerine kurulu olduğu için işlerin büyük bir çoğunluğu başında hiç kimse olmadan stajyer öğrencilere yaptırılıyor. Bu hasta için de büyük bir risk oluşturuyor. Hastanelerde stajyerlerin sorumluluğunu alan birimler bulunmamakta. Stajyer öğrenci herhangi bir talep veya şikayetle gittiğinde bu sorunlar çözülmüyor. Fakültelerindeki ilgili birimlerle görüşmeleri isteniyor. Fakültelerde bu konuda öğrencilere sahip çıkmıyor. Yemek verilmiyor. Ne mesai saatinde ne de gece nöbetinde yemek verilmiyor. Yemek masraf kalemi olarak görülüyor. Gerekli ve yeterli eğitim verilmediği için iş kazasına uğruyorlar. Her birimde bunun temel eğitiminin verilmesi gerekiyor stajyerlere bu eğitim verilmediği için kırım kongo ve Hepatit B virüsüne yakalanabiliyorlar.”