Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğünce hazırlanan "Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği" ile "Dağıtım Tebliği" ve "Ceza Tebliğinde" değişiklikler Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Bu kapsamda yapı denetim kuruluşlarından alınan teminatlarla ilgili yeni düzenlemeye gidildi. Buna göre, daha önce her yıl Üretici Fiyat Endeksi'ne (ÜFE) göre güncellenen teminat tutarları, 2026'dan itibaren TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) ve ÜFE ortalamasına göre belirlenecek.
500 metrekare altındaki binalara denetim kolaylığı
Vatandaşların yapı denetim hizmetinden faydalanmasını kolaylaştırmak için yapı inşaat alanı 500 metrekareye kadar olan yapılarla yapı denetim hizmet sözleşmesi bedeline esas kalan inşaat alanı 500 metrekare kadar olan yapılar, Elektronik Dağıtım Sistemi dışında tutuldu.
Böylece daha önce Bakanlığın Elektronik Dağıtım Sistemi ile atayıp zorunlu tuttuğu kuruluş dışında yapı denetim hizmeti almakta güçlük çeken yapı sahiplerine, istedikleri yapı denetim kuruluşuyla sözleşme imzalama kolaylığı sağlandı.
Ayrıca 500 metrekareye kadar olan ve inşası tamamlanmış ancak yapı kullanım belgesi almakta zorluk çeken bina sahipleri de bu değişiklikle yapı denetim firmalarına daha kolay ulaşabilecek.
Bu binalar için vatandaşların belirleyeceği yapı denetim kuruluşuyla yüzde 1,75 ile yüzde 3,50 arasında hizmet bedel oranıyla denetim hizmet sözleşmesi imzalanabilecek.
Güçlendirme işlerinde de denetim hizmet bedeli, o binanın tamamı için hesaplanan bedelin en az yüzde 25'i oranında olacak.
3 ayda inşaat başlamazsa sözleşme feshedilebilecek
Yönetmelikteki sözleşme fesih gerekçelerinde de değişiklik yapıldı.
Bu kapsamda 6 ay boyunca hiç iş yapılmaması süresi 3 aya düşürüldü. Böylece yapı denetim kuruluşları, 3 ay içinde inşaatın başlatılmaması durumunda sözleşmeyi feshedebilecek.
Yapı denetim kuruluşlarının, kalıp ve donatı imalatını teslim alma, betona nezaret etme gibi mevzuatla verilen denetim görevlerini yerine getirmeme hallerinde de sözleşmenin feshedilebilmesinin önü açıldı.
Elektronik Dağıtıma İlişkin Tebliğ Değişikliği ile 45 ve üzerinde yapı denetim kuruluşuna sahip olan illerde iki alternatifli denetim kuruluşu ataması yapılabilecek.
Buna göre, elektronik sistemde vatandaşa önce bir yapı denetim firması önerilecek. Eğer vatandaş bu firmayla 3 iş günü içinde sözleşme yaparsa, başka bir firma önerilmeyecek. Ancak 3 gün içinde bir seçim yapılmazsa, sistem otomatik olarak ikinci bir firmayı atayacak. Bu kuruluşla, yapı denetim hizmet sözleşmesinin imzalanmasına dair süreç başlatılacak.
Yeni uygulama kapsamında 1 Şubat 2026'ya kadar illerdeki faal yapı denetim kuruluşu sayıları güncellenecek. Bu tarihe kadar uygulama, İstanbul, Ankara, Bursa, Konya, İzmir, Kocaeli, Antalya, Gaziantep, Mersin, Kayseri, Şanlıurfa, Diyarbakır, Tekirdağ, Adana, Samsun ve Muğla'da hayata geçirildi.
İnşa aşamasında komşu binaya zarar verilirse faaliyet izni iptal edilecek
Öte yandan Ceza Tebliğ Değişikliği ile ilgili kanunda yer alan "taşıyıcı sisteminde onarılamaz düzeyde yapısal bir hasar" ifadesi, "bu hasar nedeniyle yapının veya binanın yıkıldığının veya yıkılmasını gerektiren durumların anlaşılması gerektiği" olarak değiştirildi.
Değişiklikle yapı denetim kuruluşunca denetimi üstlenilen bir yapının, yapı kullanma izin belgesi aldıktan sonra 15 yıl içinde yıkılırsa yapı denetim firmasının faaliyetine son verilecek, teminatına el konulacak.
Ayrıca bir binanın inşa aşamasında (kazı gibi) çevresindeki bir yapıya zarar vermesi durumunda yapı denetim kuruluşunun izin belgesi iptal edilerek, teminatına el konulacak.
*************
TEBLİĞ
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından:
YAPI DENETİM KURULUŞLARININ FAALİYETLERİNİN DENETLENMESİ, İDARİ MÜEYYİDE UYGULANMASI VE İDARİ PARA CEZALARININ TAHSİL EDİLMESİNİN USÛL VE ESASLARINA DAİR TEBLİĞDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA TEBLİĞ
MADDE 1- 14/3/2023 tarihli ve 32132 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı Denetim Kuruluşlarının Faaliyetlerinin Denetlenmesi, İdari Müeyyide Uygulanması ve İdari Para Cezalarının Tahsil Edilmesinin Usûl ve Esaslarına Dair Tebliğin 2 nci maddesinde yer alan “yirmi ikinci fıkraları” ibaresinden sonra gelmek üzere “ile yirmi altı ila yirmi sekizinci fıkraları” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 2- Aynı Tebliğin 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “alâkalı olarak,” ibaresinden sonra gelmek üzere “4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin yirmi yedinci fıkrası kapsamında yürütülen idari müeyyideler hariç olmak üzere,” ibaresi eklenmiş ve aynı fıkranın son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“İnceleme raporlarının; 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinin (2) numaralı alt bendine ilişkin kısımları Merkez Yapı Denetim Komisyonunca diğer kısımları İl Yapı Denetim Komisyonunca değerlendirilir.”
MADDE 3- Aynı Tebliğin 5 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(3) Yapı denetim kuruluşları hakkında 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin yirmi yedinci fıkrası kapsamında yeni iş almaktan men cezası ve idari para cezası uygulanmasının gerekmesi halinde il yapı denetim komisyon kararının idari para cezasına ilişkin kısımları da yeni iş almaktan men cezasına ilişkin kısımları da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünce değerlendirilir.”
MADDE 4- Aynı Tebliğin 6 ncı maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(4) Yapı denetim kuruluşuna, denetimini üstlendiği bir yapı için 4708 sayılı Kanunun 2 nci maddesindeki görev ve sorumluluklarını yerine getirmemesi nedeniyle hakkında yürütülen inceleme kapsamında, YİBF bazında hazırlanacak teknik rapora istinaden bir veya birden fazla idari müeyyide verilmesinin gerekmesi hâlinde uygulanacak idari para cezasının belirlenmesinde 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasında belirlenen sınırlamalara dikkat edilir. Bu durum, aynı iş için ileride yapılacak bir inceleme kapsamında hazırlanacak yeni bir teknik inceleme raporu doğrultusunda kuruluşa başka bir idari para cezası uygulanmasına engel değildir.”
“(5) 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin yirmi altıncı fıkrası kapsamında uygulanacak idari para cezalarında;
a) Takvim yılı içerisindeki verilen bir yıl yeni iş almaktan men cezası sayısının belirlenmesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının ilgili Genel Müdürünün verdiği idari müeyyide kararının tarihi,
b) İdari para cezasına esas teminat bedelinin belirlenmesinde cezayı gerektiren bir yıl yeni iş almaktan men cezasının Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulduğu tarih için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca belirlenen teminat bedeli,
c) Aynı takvim yılı için uygulanacak idari para cezalarında birden fazla teminat bedeline göre işlem yürütülmesi halinde teminat bedelinin %50’sinin belirlenmesinde yüksek teminat bedeli,
dikkate alınır.”
MADDE 5- Aynı Tebliğin 7 nci maddesinin başlığı “Yeni iş almaktan men cezası” şeklinde ve üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(3) 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin yirmi yedinci fıkrası kapsamında uygulanacak yeni iş almaktan men cezaları;
a) Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürünün onayıyla uygulamaya konur.
b) Elektronik dağıtıma konu olmayan yapılardaki tadilata bağlı yapı inşaat alanı değişikliklerinde yeni iş almaktan men cezası ve idari para cezası uygulamasının gerekip gerekmediği, yapının alan değişikliğine kadar gerçekleşen kısmının alanının yapının yapı denetim hizmet sözleşmesi bedeline esas yeni alanından minha edilmesi yoluyla bulunan alanın 500 metrekareyi geçip geçmediğine göre değerlendirilir.”
MADDE 6- Aynı Tebliğin 8 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “verilen” ibaresinden önce gelmek üzere “son on takvim yılı içerisinde” ibaresi eklenmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“(3) 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında verilen bir yıl yeni iş almaktan men cezasının son on takvim yılı içerisinde kalıp kalmadığının tespitinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının ilgili Genel Müdürünün cezayı verdiği tarih dikkate alınır.
(4) 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinin (2) numaralı alt bendinde yer alan taşıyıcı sisteminde onarılamaz düzeyde yapısal bir hasar ibaresinden bu hasar nedeniyle yapının veya binanın, yıkıldığının veya yıkılmasını gerektiren durumların anlaşılması gerekmektedir.”
MADDE 7- Aynı Tebliğin 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “bir yıl yeni iş almaktan men cezası” ibaresi “yeni iş almaktan men ve/veya 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinin (2) numaralı alt bendi uyarınca belge iptali cezası” şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(3) 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin sekizinci fıkrası kapsamında denetim elemanları hakkında tesis edilecek idari müeyyideye ilişkin olarak, yapı denetim kuruluşuna verilmesine sebep olduğu 4708 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinin (2) numaralı alt bendi uyarınca belge iptali cezaları, yeni iş almaktan men cezaları ve idari para cezalarının son beş takvim yılı içinde kalıp kalmadığının tespitinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının ilgili Genel Müdürünün veya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürünün o cezayı verdiği tarih dikkate alınır.”
MADDE 8- Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 9- Bu Tebliğ hükümlerini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı yürütür.
