personel sağlık
15 Haziran 2025 tarihi itibariyle Sağlık Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulan “Akılcı Test İstemi Uygulamaları” kapsamında, laboratuvar testlerine yönelik ciddi kısıtlamalar getirilmiştir. Yeni düzenleme, “Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği” ile “Cumhurbaşkanlığı 2024-2028 12. Kalkınma Planı” ve “Sağlık Bakanlığı 2024-2028 Stratejik Planı” çerçevesinde hazırlanmış ve sağlık bilgi sistemlerine entegre edilen bir kılavuz aracılığıyla uygulanmaya başlanmıştır.
Ancak Türk Tabipleri Birliği (TTB), söz konusu uygulamanın hasta sağlığına zarar verme potansiyeli taşıdığını ve hekimlik mesleğinin temel ilkelerine açıkça aykırı olduğunu vurguladı. TTB’den yapılan açıklamada, klinik laboratuvar uygulamalarına yönelik iş kuralı kılavuzu kapsamında getirilen branş, süre ve basamak sınırlamalarının, hekimlerin en temel laboratuvar testlerine bile erişimini engellediği, bunun da tanı ve tedavi süreçlerinde ciddi aksaklıklara yol açtığı belirtildi.
Kılavuzla Gelen Sınırlamalar Hasta Güvenliğini Tehlikeye Atıyor
Yeni kılavuz doğrultusunda oluşturulan “Akılcı Test İstem Listesi” ile hangi branşın hangi testleri isteyebileceği, bu testlerin hangi sıklıkta yapılabileceği ve hangi basamak sağlık kuruluşlarında uygulanabileceği belirlenmiş durumda. Kurallara aykırı test istemlerinin MEDULA sistemine iletilmeyeceği belirtilirken, hastane bilgi sistemlerinde test isteme ekranlarına teknik engeller getirilmiştir.
Bu durum, sadece testlerin istenmesini değil, hastaların doğru zamanda doğru tedaviye ulaşmasını da zorlaştırmaktadır. TTB, bilimsel kriterlere dayanması gereken bu tür düzenlemelerin, hiçbir klinik laboratuvar derneği veya uzmanlık derneğinden görüş alınmadan yapılmasını ise son derece sakıncalı bulmaktadır.
Ciddi Aksaklıklara Yol Açıyor
TTB, sahadan gelen örneklerle düzenlemenin sakıncalarını ortaya koydu:
-
Anesteziyoloji uzmanları, ameliyat öncesi gerekli olan serbest T4 testini isteyememektedir.
-
Çocuk endokrinolojisi uzmanları, çocuk hastalar için trigliserid testi talep edemediğinden LDL kolesterol düzeyi hesaplanamamakta; bu durum da yanlış sonuçlara, gereksiz kit kullanımına ve artan maliyetlere yol açmaktadır.
"Hasta Organ Değildir, Bütündür"
TTB, her hekimin hastasına bütünsel bakış açısıyla yaklaşması gerektiğini, hekimliğin yalnızca kendi branşıyla sınırlı bir uygulama olamayacağını vurguladı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Hekimlerin yetkilerini kısıtlayan, hasta yönetimini zora sokan bu uygulamalar, tıbbın bütüncül yaklaşımını hiçe saymaktadır. Hasta bir organdan ibaret değildir; her hekimin görevi, gerekli gördüğü her tetkiki hastası için değerlendirebilmektir.”
“Bakanlığı Bilimsel Diyaloğa Davet Ediyoruz”
TTB, Sağlık Bakanlığı’nı söz konusu uygulamayı derhal askıya almaya ve bilimsel veriler ışığında, ilgili uzmanlık derneklerinin görüşleri alınarak yeniden değerlendirme yapmaya çağırdı. Açıklamanın sonunda ise şu uyarı yapıldı:
“Tasarruf değil, tıbbi kalite hedeflenmelidir. Akılcı laboratuvar kullanımı, bilimsel rehberler çerçevesinde ve hasta yararını önceleyen bir anlayışla hayata geçirilmelidir. Aksi halde hem hekimlerin bağımsızlığı zedelenmekte hem de hastaların sağlık hakkına erişimi engellenmektedir.”