Bu yazımızda Tasarruf Tedbirlerine ilişkin 2021/14 nolu Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde yer alan torba kadro atamalarına ilişkin getirilen tedbirlerdeki muğlak hususları ve ortaya çıkan mağduriyetleri açıklamaya çalışacağız. Torba kadro uygulaması nedir? Derece yükselmesinin istisnası olarak bilinen torba kadro uygulaması, 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesinde ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Normal şartlar altında hiç kamu hizmeti yokken veya 10 yıllık bir sürede bir memurun 1. dereceli kadrolara atanması mümkün değilken 657 sayılı Kanunun 68/B maddesine göre belirli şartları haiz personel 1. dereceli kadrolara atanabilmektedir. Bu maddeye göre Eğitim ve Öğretim Hizmetleri ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4’üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilmektedir. Yine bu maddede hangi hizmetlerin torba kadroda dikkate alınacağı ve atanmak için gerekli olan şartlara yer verilmiştir. Yeni yapılan değişiklikle de Cumhurbaşkanı onayıyla yapılan atamalarda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde öngörülen hizmet süresi şartların aranacağına yer verilmiştir. Ayrıca, bazı kadrolara atanmada önemli avantajlar getirilmiştir. Bu konuda önceki yazılarımızda daha geniş açıklamalara yer verilmişti. Her memur torba kadrodan yararlanabilir mi? Yeni sistemde de her memurun torba kadro uygulamasından yararlanıp yararlanamayacağı hususu, 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesinde belirtilmiştir. Buna göre; “Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4’üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir” hükmü gereğince, Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı kadrolarında bulunan memurlar hakkında torba kadro uygulaması yapılamaz. Örnek vermek gerekirse, bu madde kapsamında olan öğretmenler, doktorlar ve hemşireler hakkında torba kadro uygulaması yapılamaz. Genelge ile torba kadro atamalarına hangi sınırlamalar getirildi? Tasarruf Tedbirlerine ilişkin 2021/14 nolu Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde torba kadro uygulamasına ilişkin olarak; “14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesinin (B) bendine göre yapılacak atamalar sadece yönetici kadroları (şef dahil) ile sınırlı tutulacak, yönetici kadroları dışındaki kadrolara anılan bent çerçevesinde atama yapılmayacaktır.” ifadelerine yer verilmiştir. Buna göre, torba kadro atamaları şefler dahil olmak üzere sadece yönetici kadrolarına yapılacak, yönetici kadroları dışındaki kadrolara atama yapılmayacaktır. Yapılan düzenlemenin bazı tartışmaları beraberinde getireceği anlaşılmaktadır. 3046 sayılı Kanunda hiyerarşik yönetim kademeleri sayılmışken burada yer alan düzenlemeler yürürlükten kaldırılmıştır. Dolayısıyla mevcut mevzuatta hiyerarşik kademelerin yer aldığı bir düzenleme bulunmamaktadır. Genelgeye göre şefler yönetici kadrosunda kabul edilerek torba kadro uygulamasından yararlandırılırken kariyer uzman kadrolarının durumunun ne olacağı tartışmalı hale getirilmiştir. Bize göre, 657 sayılı Kanunun 36/A-11 inci maddesinde yer alan kariyer uzmanlar yönetim hiyerarşisi içerisinde yer almaktadırlar. Kaldı ki bunların şeflerin emrinde çalıştırılması da mümkün değildir ve uygulamada da şefler bunların emrinde çalıştırılmaktadır. Aynı durum kariyer uzmanlar arasında yer almayan uzmanlar için de geçerlidir. Hatta birçok kurumun görevde yükselme yönetmeliklerinde şefle uzmanın hiyerarşik durumu açıkça görülmektedir. Dolayısıyla Genelgede yer almadığı için kariyer uzmanların torba kadro uygulaması dışında tutulması doğru olmayacaktır. Kariyer uzmanlar için bunları söylerken maalesef müfettişleri yönetim kademesinde değerlendirmemiz mümkün değildir. Dolayısıyla Genelgeye göre müfettişlerin ve diğer denetim elemanlarının torba kadro uygulamasından yararlandırılması mümkün değildir. Bazen mevzuat yazımında amaçlananla yazılanlar farklı olabilmektedir. Bu nedenle ya Genelgede yer alan düzenlemenin hangi amaca matuf olduğunu açıklayan bir yazı kamu kurumlarına gönderilerek tereddütler giderilmeli ya da Genelgedeki düzenleme değiştirilmelidir. Zira gereksiz tartışmalar çıkması ve kurumlarla memurların karşı karşıya gelmesi kaçınılmaz olacaktır. Kariyer meslek mensuplarının maaşlarında 1.632 TL kayıp yaşanabilir 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesinde düzenlenen torba kadro uygulamasında amirlerin çok büyük takdir hakları vardır. Ayrıca, madde metnine bakıldığı takdirde torba kadro uygulaması kendi içerisinde sübjektif unsurlar taşımakta ve atamada idareye geniş takdir hakkı tanımaktadır. Kanuna göre, idare istemediği takdirde torba kadro uygulaması yaptırılamaz. Kanunla idarelere verilen geniş takdir hakkının genelge ile kısıtlanmasının mümkün olup olmayacağı düşünülebilir. Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan Genelge ile idarelerin takdir haklarında kısıtlama yapılmasında herhangi bir hukuki sorun bulunmamaktadır. Yani Cumhurbaşkanı idarelerin takdir hakkı uygulamasını belirli kurallara bağlayabilir. Uygulamada kamu kurumları torba kadro uygulamasında çok nazlı davranırken Genelge ile bu nazlı davranış biraz da muğlak hale getirilmiştir. Diğer yandan, kamu kurumlarının en kritik işlerini yapan müfettişlere yıllardan beridir uygulanan torba kadro uygulamasının kaldırılması mali olarak çok büyük mağduriyet oluşturacağı için büyük motivasyon kaybına sebep olacaktır. Örnek üzerinde açıklamak gerekirse; A kurumunda 10 yıllık hizmeti ve 5-2 derecede bulunan bir müfettiş, idarenin takdiriyle 1/1 inci dereceli müfettiş kadrosuna atanmıştır. Bu müfettişin maaşında ne kadar artış olacağını hesaplarsak yaklaşık olarak 1.632 TL maaş artışı olacağını söyleyebiliriz. Şöyle ki; 5/2 derece ve kademede bulunan bekar bir müfettiş 666 sayılı KHK gereğince 8.287,67 TL net maaş almaktadır. Bu müfettişin 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi gereğince 1/1 inci dereceli müfettiş kadrosuna atanması halinde alacağı ücret 9.919,98 TL olacaktır. Aradaki fark ise yaklaşık 1.632 TL olacaktır. Sonuç olarak, bu kadar büyük bir maaş kaybına sebep olunacağı dikkate alınarak kariyer meslek mensuplarına getirilen torba kadro kısıtlamasının kaldırılmasının yerinde olacağını düşünüyoruz. Şayet Genelge ile kariyer mesleklere torba kadro kısıtlaması getirilmediği düşünülüyorsa anlam kargaşasını ortadan kaldırmak için bir genel yazı çıkarılarak kamu kurumlarının kafa karışıklığı giderilmelidir. Kariyer meslek mensupları için torba kadro kısıtlaması getirilmek istenmesinin kamunun en nitelikli personelini küstüreceğini ve ortaya çıkan sonucun da buna değmeyeceğini hatırlatmak isteriz. Ahmet Ünlü- Yeni Şafak