ÇALIŞMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAZISI “… Anayasa Mahkemesi iptal gerekçesinde, dayanışma aidatı ödemek sureti ile toplu iş sözleşmesinden yararlanmak isteyen işçilerin, toplu iş sözleşmesinin geriye etkili olan hükümlerinden faydalanamamalarını toplu iş sözleşmesi hakkının sınırlanması olarak görmüştür. Buna göre yetkili işçi sendikasının belirlendiği tarih itibariyle aidatların kaynakta kesilerek işçi sendikasına gönderilme yükümlülüğünün doğmasından hareketle Kanunun uygulanmasına binaen DAYANIŞMA AİDATI BAŞVURULARININ YETKİLİ İŞÇİ SENDİKASININ TESPİT EDİLDİĞİ TARİH İTİBARİYLE YAPILMASININ TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ DÜZENİ AÇISINDAN UYGUN OLACAĞI, YETKİLİ İŞÇİ SENDİKASININ HENÜZ BELLİ OLMADIĞI BİR TARİHTE DAYANIŞMA AİDATI BAŞVURUSUNUN YAPILMASI DURUMUNDA İSE ORTADA HENÜZ BAŞLAMIŞ BİR TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ SÜRECİ BULUNMADIĞINDAN TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANMANIN SÖZ KONUSU OLAMAYACAĞI, İŞÇİ SENDİKASININ BELİRLENECEĞİ TARİHE KADAR İŞVERENLİĞİN AİDAT KESME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN DOĞMAYACAĞI, AYRICA ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ GERİYE DÖNÜK UYGULANAMAYACAĞI MÜTALAA EDİLMİŞTİR…” DAYANIŞMA AİDATINDAN FAYDALANMAK HER İŞÇİNİN HAKKIDIR AMA… Bilindiği gibi; Anayasa Mahkemesi oy çokluğu ile aldığı 31/12/2020 tarihli kararında, 6356 sayılı Kanunun 39. maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan "İmza tarihinden önceki talepler imza tarihi itibarıyla hüküm doğurur” hükmünü Anayasaya aykırı bulunarak iptal etmiştir. Öncelikle bilinmesi gerekir ki, Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, 6356 sayılı Kanu’nda toplu iş sözleşmesinden yararlanma konusundaki temel kuralı değiştirmemektedir: “Toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanır” (md.39/f.1). Bununla birlikte imzalanmış bir toplu iş sözleşmesinden sendikaya üye olmayanlar da dayanışma aidatı ödeyerek yararlanabilirler. Ancak dayanışma aidatı ödeyerek toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmek için ortada imzalanmış bir toplu iş sözleşmesinin bulunması gereklidir. Her ne kadar Anayasa Mahkemesi 39. maddenin 4. fıkrası hükmünü iptal etmiş olsa da, sendika üyesi olmayan bir işçi henüz imzalanmamış bir toplu iş sözleşmesinden dayanışma aidatı ödeyerek dahi yararlanamaz. Zira Kanunun 39. maddenin dördüncü fıkrasının ilk cümlesinde bu husus açıkça belirtilmektedir: “Toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, sonradan işyerine girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf işçi sendikasına üye olup da ayrılanlar veya çıkarılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmeleri, toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına dayanışma aidatı ödemelerine bağlıdır”. Yani dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmek için imzalanmış bir sözleşmenin bulunması, işçinin imza tarihinde taraf sendikaya üye olmamış olması veya üye olmasına rağmen sonraden üyeliğin sona ermiş olması gerekir. Dolayısıyla hükmün şu andaki hali itibariyle de bir işçinin henüz imzalanmamış bir sözleşmeden yararlanmak için, imza tarihinden önce dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlanmak istemesi hukuken mümkün değildir. Bunun yanında dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma, Kanunda açıkça ifade edildiği üzere, talep tarihinden itibaren geçerlidir (md.39/f.4 son cümle). Yani dayanışma aidatı ödeyerek toplu iş sözleşmesinden yararlanma talebi İLERİYE etkilidir. Şu halde işçi ancak toplu iş sözleşmesi imzalandıktan sonra ve ancak talepden sonrası için toplu iş sözleşmesinden yararlanabilir. Bununla birlikte kimileri Anayasa mahkemesi kararından sonra henüz imzalanmamış bir sözleşmeden dahi dayanışma aidatı ödeme talebinde bulunularak yararlanabileceği görüşünü ortaya atmaktadırlar. Bu görüşün kanuna, toplu iş sözleşmesi düzenine uygun bir yanı yoktur. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararından sonra bir an için henüz imzalanmamış bir sözleşmeden dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlanma talebinde bulunulabileceği kabul edilse dahi, işçi ancak talep tarihinden itibaren sözleşmeden yararlanabilir. Yani bu işçi geriye götürülmüş yürürlük tarihi ile imza tarihi arasında ne zaman dayanışma aidatı ödeme talebinde bulunur ve ödemeye başlarsa toplu iş sözleşmesinden de ancak bu tarihten itibaren yararlanabilir. Örneğin: 01.06.2021 tarihinde imzalanan ve 01.01.2021 tarihinde yürürlüğe girecek bir toplu iş sözleşmesinden imza tarihinden önce dahi olsa dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlanma talebinde bulunulabileceği kabul edilse bile 15.05.2021 tarihinde dayanışma aidatı dilekçesi veren işçiler ancak talep tarihi olan 15.05.2021 tarihinden ileriye doğru toplu iş sözleşmesinden yararlanabilir. Bu işçi talep tarihinden önceki 01.01.2021 ile 15.05.2021 tarihleri arasındaki dönem için toplu sözleşmeden faydalanamaz.