İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Prof. Dr. Tufan Tükek'in dün yaptığı açıklama çok konuşuldu. BioNTech aşılarının bir flakonda 6 doz olacak şekilde dondurulmuş halde hastanelere ulaştığını ve aşıların eridikten sonra uzun süre saklanmasının mümkün olmadığını belirten Tükek, BioNTech randevusu alanların aşı olmamaya gitmemeleri halinde kalan aşıların çöpe gidebileceği konusunda uyarıda bulundu. Tükek'in uyarısıyla başlayan tartışma dün akşam gerçekleşen Bilim Kurulu toplantısı sonrası önemli açıklamalar yapan Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca'ya da soruldu. Koca bu konuya çok hassasiyet gösterdiklerinin altını çizerek şöyle konuştu: "6 kişi randevuya geldiğinde flakonun açılmasını öneriyoruz. 6 kişi randevuya geldiğinde flakon açılırsa bir kayıp söz konusu olmaz. O flakon gün içinde kullanılıyor. 60 kişiye randevu verdiğinizi düşünün. 60 kişi için 10 flakon kullanılıyor. O gün en son 10'uncu flakon için gelmeyenler olursa onda kayıp olur. Yani her flakonda kayıp olmaz. 6 kişi randevuya geldiğinde, flakonun açılmasını ve kayıpları minimalize etme noktasına bir çaba içinde olunmasını söylüyoruz. Hiç mi olmuyor, olabilir ama bu oranın yüksek olmadığını söylüyorum." Artan BioNTech aşıları israf olmasın Dünya nasıl çözümler buldu HEMŞİRELER ADETA SATRANÇ OYNUYOR Sahada çalışan sağlık görevlileri de aşı israfıyla ilgili hassasiyeti vurgulayarak uygulamadaki inceliklere dair Hürriyet Gazetesi'ne bilgiler verdi. Buse Özel ve Meltem Özgenç'e açıklamalar yapan Sağlık Emekçileri Sendikası Şube Başkanı Fadime Kavak, BioNTech aşısının uygulandığı hastanelerdeki hemşirelerin bu konuda önemli bir sorumluluk üstlendiğini belirtti. Kavak, "Mesai saati bitimine yakın randevu alan ve gelmeyen tüm hastalar aranarak gelip gelmeyecekleri soruluyor ve teyit ediliyor. Aynı hastane içinde farklı odalarda aşı yapan hemşireler bu sırada birbirleriyle haberleşerek kalan randevuları hesaplıyor ve içinde 6 kişilik aşı olan 1 flakon buna göre açılıyor" dedi. Aile Hekimi Dr. Emrah Kırımlı ise "Randevu sayısına göre günlük olarak elimize aşılar ulaştırılıyor. Bizlerde bir aşı aplikasyonu/uygulaması var ve onam kodu isteniyor. Elimizdeki aşı sayısı devamlı kontrol ediliyor" ifadelerini kullandı. SAĞLIK BAKANLIĞI TALİMAT VERDİ... Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Levent Akın da BioNTech'in aşılara şişelenme esnasında zayi payı koyduğunu belirterek, "Verimli kullanırsan 6 dozun tamamını da kullanabilirsin. Ülke olarak BioNTech’ten gelen aşıları 6 doz olarak kullanmaya çalışıyoruz. 2,8 milyon doz aşıdan 1,4 milyon kişi yararlanabilecekken biz daha çok kişiyi aşılamaya çalışıyoruz" dedi. Akın, Sağlık Bakanlığı'nın bu konuda talimatı olduğunu da hatırlatarak, "BioNTech aşısının uygulandığı yerlerde aşı randevusuna gelmeyen olursa hemen aile hekimlikleri aranıyor ve sıradaki kişi hastaneye yönlendiriliyor. Aşılar böylece heba olmuyor. Heba olan aşı yok denecek kadar azdır" diye konuştu. Ankara Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. İsmail Balıkise "Heba olma ihtimaline karşı bir dozun bile çöpe gitmemesi için önlem alınmasında yarar var" derken, BioNTech aşısı için yedek randevu sistemi geliştirilmesi ve bu aşıların uygulandığı merkezler için yüzde 20 ila 30 fazladan randevu alınması önerisinde bulundu. DÜNYADA İŞLER NE DURUMDA? BioNTech aşılarında israf endişesiyle ilgili tartışmalar elbette sadece Türkiye'ye özgü değil. Dünyanın birçok ülkesinde de benzer kaygılarla alternatif çözümler geliştiriliyor. Sizin için ülke ülke araştırdık ve bu çözümleri mercek altına aldık... ABD: Artan aşıların israfıyla ilgili en yaratıcı çözümlerden biri geçtiğimiz günlerde New York Times'a haber oldu. New York merkezli bir start-up bu sorunun çözümü için bir uygulama geliştirdi. Dr. B adı verilen uygulama, randevu sitelerini tarayıp, 500 binden fazla kayıtlı kullanıcısına, son dakika bildirimleri göndererek kalan aşılar konusunda yol gösteriyor. Bunun dışında özellikle CVS, Walgreens gibi eczanelerde artan aşılar, akşam saatlerinde alışveriş yapmaya gelenlere ya da hemşirelerin tanıdıklarına veriliyor. Bazı büyük tesislerde gün sonunda artan miktarları vurulmak isteyenler kapı önlerinde kuyruklar oluşturuyor hatta kamp kuruyor ya da akşam saatlerinde kalan aşıların sahiplerini bulabilmesi için bekleme listesindeki kişilerle yoğun telefon trafikleri yaşanıyor. Bu kişiler için "vaccine chasers" yani "aşı kovalayıcılar" ifadesi de ABD basınında sık sık karşımıza çıkıyor. Kış aylarında Oregon'da yoğun kar yağışının olduğu bir dönemde, sağlık çalışanları süresi geçmek üzere olan aşıları ziyan etmek istemediklerinden, araçlar arasında dolaşıp kar nedeniyle yolda kalan sürücüleri aşılamıştı. FRANSA: Fransa'da da Dr. B benzeri bir site bulunuyor. Covidliste adı verilen site ülke genelinde artan aşıların kaydını tutuyor ve kullanıcılara gönderdiği SMS'ler yoluyla henüz sırası gelmemiş kişilerin bu aşılara ulaşmasına yardımcı oluyor. Şimdiye kadar 300 bin civarı kullanıcıya ulaşan siteye kayıt olanların bilgileri aşı merkezleriyle paylaşılıyor. Kalan aşılar kayıt sırasına göre kullanıcılara uygulanıyor. İNGİLTERE: BBC'nin haberine göre, İngiltere'de randevusuna gitmeyenlerin aşıları, ilk dönemlerde ortamda aşılanmamış bir sağlık çalışanı varsa o kişiye veriliyordu. Sağlık çalışanlarının aşılaması tamamlandıktan sonra artan aşılar aşılama merkezlerinde çalışan gönüllülere uygulandı. Hatta Muhafazakar Parti'nin bir milletvekili bu durumun örneği olarak ülkede çok konuşuldu. Brendan Clarke-Smith isimli milletvekili, bir aşılama merkezinde 1 saat gönüllü çalıştıktan sonra, kalan aşılardan bir tanesini vuruldu. Bunu sosyal medyadan duyuran Clarke-Smith, vatandaşların "Sıranızı bekleyin" eleştirilerine maruz kalsa da aşıyı o olmasa çöpe atacağını belirterek kendini savundu. Şu an ise aşılamayı yapanlar polisler, itfaiyeciler, taksi şoförleri, öğretmenler, süpermarket çalışanları ya da kendi yakın çevrelerinde olup kolayca ulaşabildikleri ve kısa süre içinde kliniğe gidebilecek kişileri aşılıyor. Ancak Observer gazetesi bu konuda resmi bir çerçeve olmadığının altını çiziyor ve aşılama işlemlerinin bir gizlilik halinde yürütüldüğünü belirtiyor. İSRAİL: Aşılama oranının en yüksek olduğu ülkelerden olan İsrail'de, gençler, aşılama merkezlerinin önünde sıraya girerek, gün sonunda kullanılmamış olan aşıları vurulmak için şanslarını deniyordu. Times of Israel gazetesinin haberine göre, gençler Facebook ve WhatsApp üzerindeki gruplar aracılığıyla kullanılmamış aşılar konusunda haberleşiyordu. AVUSTURYA: Avusturya'da da İngiltere'dekine benzer bir siyasi kriz yaşandı. Feldkirch Belediye Başkanı Wolfgang Matt, ilk doz BioNTech aşısını ziyarete gittiği bir yaşlılar evinde oldu. 65 yaşındaki Matt, sırası gelmeden aşı olduğu için eleştirildi. Matt, tüm öncelikli kişilerin kendisinden önce aşılandığını, ona verilenin artmış bir doz olduğunu belirterek "Bayat ekmeği çöpe atmam, onun yerine tost yaparım" diye konuştu.