Mehmet KAYA / ANKARA Türkiye, ücret adaletini sağlamakta kullanılan kanuni asgari ücret uygulamasını benimseyen ülkelerden biri. Anayasa’da asgari ücret güvence altında. Ancak, aile hekimliklerinde aralarında hemşirelerin de bulunduğu bazı sağlık çalışanlarının asgari ücretin altında maaş aldığı ortaya çıktı. İşvereninin Sağlık Bakanlığı olması ise sorunun bir başka boyutu. Aile hekimliği birimleri, belirli bir sayıda nüfusa göre kuruluyor. Ancak bireylerin aile hekimlerini değiştirme hakkı olması yanında, nüfus yoğunluğu az olan yerlerde daha düşük sayıda nüfusla bağlantılı olabiliyor. DÜNYA’nın edindiği bilgilere göre, yönetmeliğin temel ücreti dikkate almadan performans ve ücretlendirme kriterlerine göre hazırlanması, hizmet alan nüfusa göre büyük farklılıklar doğuracak şekilde tasarlanması ve izin, rapor gibi durumları kavramaktaki yetersizliği, kanuna aykırı biçimde bazı aylarda asgari ücretin altında ücret tahakkuk ettirilmesine neden olabiliyor. DÜNYA’ya bilgi veren Tüm Aile Sağlığı Sağlık Memuru-ATT -Hemşire ve Ebe Derneği (İSAHED) Başkan Yardımcısı Ayşe Filiz Demirel, düşük ücretin özellikle kayıtlı nüfusu 2 binin altında olan aile hekimliği birimleri için sık rastlanan ve hemşire ile diğer sağlık personelinin tamamı için söz konusu olabildiğini kaydetti. Demirel, özellikle yeni açılan aile hekimliği birimlerinde kayıtlı nüfusun genellikle bin kişinin altında kaldığını kaydetti. Demirel, “Burada çalışan hemşire ve ebeler yönetmelik gereği değişken ve performansa dayalı bir ücret aldıklarından dolayı, işlerini muntazam bir şekilde yapsalar dahi kayıtlı kişi sayısının Bakanlığa göre az olması nedeniyle, aldıkları maaş asgari ücretin altına düşebilmektedir” bilgisini verdi. Ayşe Filiz Demirel şunları kaydetti: “Aile Hekimliği sisteminde asıl işveren Sağlık Bakanlığı olduğu için ödenen net ücret bordroya yansımakta ve SGK’ya da bu şekilde bildirilmektedir. Bu nedenle bordroda görünen net ücret ne ise hemşire ve ebeye ödenen ücret de odur. Burada önemli bir husus olarak eşit işe eşit ücret de ödenmediğini özellikle belirtmek isteriz." Hukuka ve kanuna aykırı Tam gün çalışma karşılığı asgari ücretten daha düşük bir ücret ödenmesini değerlendiren Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi’nden Okay Güray Bülbül, sorunun yıllık izin ve raporlu olunan durumlarda göze çarptığını belirterek, bu günlerde ücret kesintilerinin olduğunu kaydetti. Bülbül, “Her halükarda yönetmelikle belirlenen ödemenin asgari ücretin altında kalması hukuka aykırı. Bu yöntemlerle belirlenen ücretin ilgili dönemdeki asgari ücretin altında kalması halinde en az asgari ücret ödenir şeklinde yönetmeliğe bir hüküm eklenmesi gerekir. Aslında sadece bu bile yeterli olmayabilir. Özellikle cezai yaptırım uygulanması büyük sorun olmaktadır. Cezai yaptırımlarla asgari ücretin altına inme de yaşanacaktır ilerleyen dönemde.” dedi. Atılım Üniversitesi’nden iş hukuku uzmanı Yiğitcan Çankaya sözleşme tasarımından kaynaklı olarak özellikle izin ve raporlu günlerde sorun çıkmasının mümkün göründüğünü vurgulayarak, “Uygulamada bu Yönetmeliğe dayanarak aile sağlığı çalışanlarına yapılan ödemelerin net tutarının, asgari ücretin altında olduğu görülmektedir. Bu durumun açıklığa kavuşturulması için asgari ücrete ilişkin kuralların aile sağlığı çalışanlarına nasıl uygulanması gerektiği kısaca açıklanmalıdır” dedi. İş Kanunu’nun 39. Maddesi’nin; iş sözleşmesi ile çalışan ve İş Kanunu kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin asgari ücret sınırına tabi olduğunu kurala bağladığını hatırlatan Çankaya, “Dolayısıyla kural olarak, iş sözleşmesiyle çalışan birinin asgari ücret sınırına tabi olmasının hiçbir istisnası bulunmamaktadır. Sonuç olarak, iş hukuku bakımından, Sağlık Bakanlığı ile sözleşmeli olarak çalışan hemşire ve ebe gibi aile sağlığı çalışanlarına 30 günlük çalışma için aylık olarak yapılacak net ödemenin, ücretten yapılan kesintiler de dahil olmak üzere, asgari ücretin net tutarından az olması hukuka aykırıdır” dedi.