Kiralık hekim diplomalarının farklı işlevleri var. Örneğin kimi hastane ya da klinikler, mevzuat uyarınca bulundurmaları gereken hekimleri çalıştırmak yerine, diplomalarını kiralıyor. Veya bir hastane kadın hastalıkları ve doğum hizmetleri ağırlıklı (dal hastanesi) hizmet vermek istese de ruhsat alabilmek için dahiliye, çocuk hastalıkları uzmanı gibi başka alanlardan da tam gün hekim çalıştırmak zorunda. Ancak kadrosuna katmak maliyetli olduğu veya hekim bulamadığı için kağıt üstünde, varmış gibi gösteriyor. Bunu diploma kiralayarak yapıyorlar. Hekimlerin neredeyse tamamı hiç işe gitmiyor ya da gitseler de de aktif çalışmıyorlar. Emekli olan ya da faal resmi kaydı bulunmayan hekimler otururken, diplomaları para kazanıyor. Sosyal medya hesapların üzerinden bile ilanlara rastlanıyor. ‘İstense önlenebilir’ İstanbul Tabip Odası Özel Hekimlik Komisyonu’ndan Dr. Hasan Oğan, diploma kiralamanın yasa dışı olduğunu söyledi. Diploma sahibi hekim doğrudan doğruya sorumlu. Hekimlerin diplomalarının yanı sıra kaşeleri de kullanılıyor. Bazı hastanelerin asistan hekimlere nöbet tutturduğunu ancak resmi evraklarda diploması kiralanan hekimin görüldüğünü belirten Oğan, “İlkesel olarak her şeyin yasalara uygun yapılması gerekiyor. Kiralama istenirse önlenebilir ve denetlenebilir. Hekim açığı olduğu için Sağlık Bakanlığı bile bile, bu işe göz yumuyor. Sorunu çözmektense, sistemin içinde tarafların kendi aralarında halletmesini istediği bir durum bu. Yıllardan beridir özellikle nöbet sistemi böyle. Eski bakanlardan biri, ‘ölümlü bir vaka olmasın da gerisi çok önemli değil’ demişti ama yaşanan komplikasyonlar yüzünden açılan davalar var” dedi. ‘6331 sayılı yasa kiralamaları artırdı’ 11 yıl önce çıkan 6331 sayılı yasayla işçi sağlığı ve iş güvenliği hizmetleri OSGB’lere bırakıldı. Çok sayıda OSGB kuruldu. İşçi sağlığı ve güvenliği alanından kamu tamamen çekildi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın konuya ilgisi dijital evrak ve sözleşmelerin takibini yapmakla sınırlı kaldı. OSGB’ler, saatlik hekim ücretlerini işyerlerine fatura ederek kazanıyor. Adı bizde saklı OSGB yöneticilerinden bir hekim, tıp diplomalarının en sık işyeri hekimliği, özel hastane acilleri, hastane, klinik, tıp merkezi kadrolarını tamamlamak için kiralandığını söyledi. İş yeri hekimliği hizmeti veren OSGB’ler için tıp diploması yetmiyor, tabip odalarından alınan işyeri hekimliği sertifikası da gerekiyor. Sertifika aktif kaldığı sürece sorun yok. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın sitesi, e-devlet üzerinden aktif tutulabiliyor: “Sertifika aktif olduğu sürece çalışıyor görünüyor. Ama onun yerine sahaya, işyerine giden, hastaya dokunan başka, gerçekten çalışacak bir hekim ya da hekimler bulunuyor. Normalde bir hekimin bugünkü koşullarda alması gereken maaş en az 40 bin lira. Emekli bir hekime diploması karşılığında 3, 4 en fazla 10 bin lira aylık kira ödeniyor. 40 bin lira maaşlı bir hekim ve iki-üç de diploma kiralayınca, normalde 150 bin liralık maliyet 60 bin liraya düşürüyor. Yasal mevzuat da tamamlanmış oluyor.” ‘Kayıt üstünde var, gerçekte yok’ Diploma kiralama sadece büyük şehirlerin sorunu değil. Ülke genelinde başvurulan bir yöntem. Şanlıurfa Tabip Odası Başkanı Dr. Bulut Ezer, “Hastanelerin kar getiren bölümleri aktif çalışıyor. Ama ruhsatları iptal edilmesin diye kağıt üstünde, olması gereken bölümler varmış gibi gösteriliyor. Şanlıurfa’da bu tür olaylarla çok karşılaşırız” dedi. Diplomalarını sadece emekli hekimler kiralamıyor. Örneğin çok aktif çalışmayan, özel hastanelerde nöbet usulü çalışan hekimler de kiralıyor: “Maalesef özel sektörde çalışan hekimlerin maaşları çok düşük. Bu olayların engellenmesi için özelde çalışan arkadaşlarımızın da özlük haklarının, ücretlerinin mutlaka artırılması, insanca yaşanan rakamlara çekilmesi gerekiyor.” OSGB’lerin diploma kiralamasının hekim emeğini ucuzttığını ifade eden Ezer, sistemin işçi sağlığı ve iş güvenliği hizmetlerinin gerektiği gibi verilmesini de engellediğini söyledi. Ezer, “Herkes her şeyin farkında. Sorun, bunu dert etmemek. Sermayeyi koruyan bir tavır hakim” dedi. ‘Üç ayaklı suç’ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, OSGB’ler ve diplomalarını kiralayan hekimlerin suç işlediklerini belirten Ezer şöyle devam etti: “İş güvenliği hizmeti pahalı hizmetlerdir. Bu konuda önlemler almak, çaba sarf etmek lazım. Kiralanan diplomalarla belge üzerinde sanki işyerinde hizmet veriliyor gibi gösterilip, olağanüstü karlar elde ediliyor. Türk Tabipleri Birliği’nin belirlediği asgari rakamlara göre, tam zamanlı bir hekimin ayda 80 bin dolayında maaş alması gerekiyor. Ama diploma çok daha cüzi bir fiyata, 3-4 bin liraya bile kiralanabiliyor. Çok daha karlı oluyor. İşçiye ayrılan zaman azalıyor. İş güvenliği hizmetleri aksıyor. Kazalar, ölümler meydana geliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nı bu konuda defalarca uyardık.” ‘İşyerleri en ucuzla çalışmak istiyor’ Ezer ayrıca OSGB’lerin ihale usulüyle iş gördüğünü söyledi. İşyerlerinin en ucuz hizmet veren OSGB’lerle çalışmak istediklerini anlatan Ezer, “OSGB’ler de parayı kısmak için yöntemler geliştirdiler. En çarpıcı olanı işyeri hekimliği sertifikası kiralamaları. İş yeri hekimine ne kadar az para verirlerse hizmetlerini ne kadar ucuzlatıyorlar. Denetlemeleri gerekiyor” dedi.