Okan BAŞAL İstanbul Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pandemisiyle gecelerini gündüzlerine katarak en ön safta mücadele etmelerine rağmen 3 kuruşluk ek ödemeler alan sağlık emekçilerinin daha önce aldıkları nöbet ücretleri de geri isteniyor. Danıştay İDDK'nin verdiği karar doğrultusunda, hastanelerde röntgen, laboratuvar ve palyatif bakımda çalışan sağlık emekçilerine ödenen yüzde 50 artırımlı nöbet ücretleri geri isteniyor. Sağlık emekçilerinden geri istenen tutar on binlerce liralara ulaşıyor. Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) karar için “Rezalet” diyor. KAZANIM, 2015 YILINDA RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANDI Sağlık emekçilerinin kazanılmış haklarına el konulmasının önünü açan Danıştay kararını detaylandırmak için birkaç yıl geri gitmek gerekiyor. 23 Ağustos 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan, kamu görevlilerinin 2016 ve 2017 yıllarını kapsayan toplu sözleşmesinde, "Sağlık ve Sosyal Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme" başlıklı üçüncü bölümünün "Nöbet Ücreti" başlıklı 7. maddesinde şu hüküm yer aldı: "657 sayılı Kanun'un ek 33. maddesi uyarınca ödenen nöbet ücretleri dini bayram günleri için %20 artırımlı ödenir. Ayrıca yoğun bakım, diyaliz, ameliyathane, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde tutulan nöbetler için ödenen nöbet ücretleri de %50 artırımlı ödenir." BİRİMDE ÇALIŞMA ŞARTI ORTAYA ATILDI Hükümde “hizmetlerde tutulan nöbetler için” denilmesine rağmen Sağlık Bakanlığı tarafından yüzde 50 artırımlı nöbet ücretinin yalnızca bu birimlerde çalışan personele verilmesi gerektiği savunuldu. Röntgen ve laboratuvar teknisyenleri gibi bu birimlere hizmet veren sağlık emekçileri dışlanmak istendi. Konu mahkemeye taşındı. Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi, bu birimlere hizmet veren diğer birimlerde çalışan sağlık personelinin de artırımlı nöbet ücretinden yararlanması gerektiğine hükmetti. Konuya dair Danıştay 12. Dairesi’nin 18 Nisan 2019 tarihli kararında, bu ücretin ödenebilmesi için bu birimlerde görevlendirilmiş olma koşulunun aranmadığı ve mevzuatta birimlere hizmet verecek şekilde nöbet tutulmasının yeterli olduğu belirtildi. Bu kapsamda ilgili “özellikli birimlere” hizmet veren sağlık emekçilerine, görevleri sürekli özen ve dikkat gerektirdiği, fazla sorumluluk üstlendikleri nedenleriyle nöbet ücretleri yüzde 50 zamlı ödendi. Öte yandan Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesi ise bu birimlere hizmet veren diğer birimlerde çalışan sağlık personelinin artırımlı nöbet ücretinden yararlanmaması gerektiğine karar verdi. DANIŞTAY İDDK BİRİMDE ÇALIŞMAYI ŞART KOŞTU, HAK GASBININ ÖNÜNÜ AÇTI Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (İDDK), 23 Kasım 2020 tarihinde oyçokluğuyla aldığı kararla, 7. İdari Dava Dairesinin görüşünü uygun buldu, sağlık emekçilerinin kazanılmış haklarına el konulmasının önünü açtı. Düzenlemenin hizmet bazında değil birim bazında yapıldığını savunan Danıştak İDDK, “Personelin bu birimler için öngörülen katsayıdan faydalanabilmesi için görev yapılan kurumda bu birimin bulunması ve hizmetin fiilen bu birimde verilmiş olması gerekmektedir” dedi. Kararda “Bahsi geçen birimlerde görev yapmayan personele nöbet ücretinin %50 artırımlı ödenmesine hukuken imkân bulunmamaktadır” ifadeleri yer aldı. DANIŞTAY İDDK’NİN KARARI ÇOK SAYIDA SAĞLIK EMEKÇİSİNİ ETKİLİYOR Danıştay İDDK’nin bu kararı, ülkenin dört bir yanındaki hastanelerde ter döken çok sayda sağlık emekçisini etkiliyor. Çünkü hastanelerin önemli bir kısmında acil servislere özel röntgen ve laboratuvar gibi birimleri bulunmuyor. Bu nedenle acil servis hastalarının işlemleri de yoğun tempoda çalışılan genel laboratuvar ve genel röntgen gibi birimlerde yapılıyor. Danıştay kararı, bu birimlerde çalışan sağlık emekçilerinin acil servislere hizmet verdikleri halde artırımlı nöbet ücreti almalarına engel oluyor. BİNLERCE LİRALIK GERİ ÖDEMELER TALEP EDİLDİ Danıştay kararının ardından, nisan ayının başından itibaren birçok şehirde sağlık emekçilerine geçmiş aylara yönelik geri ödeme bordroları hazırlanmaya başlandı. Sağlık emekçilerinden nöbet ücretlerini faiziyle birlikte geri ödemeleri istendi, on binlerce liralık borçlar çıkarıldı. Sağlık emekçileri bu ödemeleri yapmadıkları takdirde maaşlarından kesinti yapılacak. “KARARI REZALET OLARAK DEĞERLENDİRİYORUZ” Yaşananlara dair Evrensel’e konuşan SES Aksaray Şube Yöneticisi Fadime Dursun, “Kararı rezalet olarak değerlendiriyoruz” dedi. Dursun, hastanelerin koşulları ve kurumlardaki eksiklik nedeniyle acil servislere özel röntgen, laboratuvar gibi birimler kurulamadığını vurguladı: “Bu birimlerdeki sağlık emekçileri, acilde yatan hastaların, riskli birimlerde yatan hastaların da kanlarına bakıp röntgenlerini çekiyorlar. Kurumlardaki eksiklik sebebiyle genel röntgenin içinde acil hastalarının da işlemleri yapılıyor. Şimdi buralarda çalışan sağlık emekçilerinin nöbet ücretlerini kesiyorlar ama çalışma koşulları, uygulama aynı şekilde devam ediyor. Bu çalışanların değil hastane içinde ayrı bir laboratuvar ayrı bir röntgen kuramayan sağlık sisteminin hatası.” “ZATEN SAĞLIK EMEKÇİLERİ HAK ETTİKLERİNİ ALAMIYOR…” Sağlık emekçilerinin pandemi sürecinde artan iş yüküne karşın eriyen ücretlerine dikkati çeken SES Yöneticisi Fadime Dursun, “Zaten sağlık emekçileri hak ettiklerini alamıyor, düşük ücrete çalışıyor. Yoksulluk sınırının çok altında ücret alıyoruz. Pandemi döneminde ek ödemelerimiz kesildi, 4 aydır yatmıyor. 2020 yılında 3 ay yatmıştı o da gecikmeli olmuştu. Zaten gelir kaybı var. Tam da bu dönemde böyle bir geri ödeme çıkarıyorlar. Rezalet!” dedi. Sağlık emekçilerinin hesaplarına pandemi sürecinde 6 kuruş, 76 kuruş, 1 lira gibi ek ödemeler yatırılmış, bu durum yaygın şekilde protesto edilmişti. “KARARIN BİR AN ÖNCE DÜZELTİLMESİNİ TALEP EDİYORUZ” Kararın bir an önce düzeltilmesini talep ettiklerini söyleyen Dursun, “Bizde henüz palyatif birimimizde çalışan arkadaşların nöbet ödemelerini geri istediler. Hukuken haklarını aramayı düşünüyorlar. Biz de sendika olarak itiraz etmeyi düşünüyoruz. Genel Merkezimiz çalışmalarını sürdürüyor. Çok can yakıcı olan bu konuya dair önümüzdeki günlerde eylem ve etkinlikler olacaktır” diye konuştu. “VİRÜSTEN ÖLMEYEN SAĞLIKÇILARI SAĞLIK BAKANLIĞI ÖLDÜRÜYOR” Danıştay’ın kararı üzerine, henüz yargı süreci devam ederken Sağlık Bakanlığı tarafından “yapılan ödemelerin geri alınmasına” dair belgeler hazırlanıp illere gönderildi. Belgelere hem sosyal medyada hem de haber portallarının yorum bölümlerinde sağlık emekçilerinden tepki yağdı. Sağlık emekçilerinin mesajlarından bazıları şöyle: “Hem poliklinik hem acil hasta çekiyorum. 24 saat acile hizmet veriyorum, mesai saatlerinde poliklinikten de yaklaşık 80 hasta çekiyorum. Verdiğimiz hizmet ortada. Cihazımız acilin içinde olmadığı için ve sadece acile hizmet vermediğinden yüzde 50 artırımlı nöbet ücreti alamayacağız. Böyle bir saçmalık olamaz! Biz de acilden gelen hastaları hiç çekmeyelim o zaman.” “Virüsten ölmeyen sağlıkçıları Sağlık Bakanlığı öldürüyor.” “Pandemi sürecinde yiğitçe mücadele eden sağlıkçıya darbe vurmaya devam desenize... Vurun vurabildiğiniz kadar, size yakışan bu zaten...” “Her tarafın yoğunluğunu alıyorlar, iş yükleri daha fazla. Yükünü hafifleteceğine yüküne yük katıyorsun maddi manevi... Sizlerden gelen bu olmamalıydı bu süreçte, yazıklar olsun emeği geçenlere...” “Bu ramazan ayını bize zehir ettiler. Haklarımızı vermeyip hakkımız olan hakları elimizde almaları çok acı bir şey. Hele böyle canla başla bu mücadele içindeyken.” “Allah hakkımızı koymasın. Servislere ekstra hizmet verdiğimiz için cezalandırılıyoruz. Yazıklar olsun.”