15 örnekle kamu kurumlarında yaşanan etik ihlalleri

Bu köşede zaman zaman Kamu Görevlileri Etik Kurulunu hem eleştirdik hem de kararlarına yer vererek bu kurulun daha etkin olması gerektiğini açıklamaya çalıştık. Gördüğümüz en temel husus ise bu Kurulun bu haliyle dahi verdiği kararlarda çok ciddi bir işlev gördüğüydü. Bu yazımızda kamu kurum ve kuruluşlarının hemen hemen birçoğunda yaşanan etik ihlallerini 13 örnekle açıklamaya çalışacağız. Okuyucularımızın bu örnekleri kendi kurumlarında yaşananlara uyarlamaları halinde etik ihlallerin sıradan hale geldiği açıkça görülecektir.

Örnek 1- Bir belediye başkanı kamuoyundan çekindiği için kendi akrabasını özel kalem müdürü olarak başkanlık yaptığı belediyeye istisnai kadrodan memur yapamaz. Ancak, başka bir belediye başkanından rica ederek istisnai kadrodan memur olarak atamasını ister. Eğer arzu ederse kendisinin de belediye başkanının bir akrabasını istisnai kadrodan memur olarak atayabileceğini söyler. Böylece her iki belediye başkanı da yakınlarını kamuoyu baskısını bertaraf ederek etik dışı bir davranışla memur yapmayı becerirler.

Örnek 2- Bir kurumun genel müdürü, kaba inşaat halinde bir ev satın almıştır. Kurumun ihaleli işlerini yürüten firma sahibi, genel müdüre, evinin ince işlerini ve bahçe düzenlemesini sembolik bir ücret karşılığında tamamlamayı teklif etmektedir. Genel müdür ne yapmalıdır? Öncelikle ben genel müdür olmasaydım bu teklif bana yapılır mıydı, sorusunu sorması gerekmektedir ve kendisine sunulan bu cazip teklifi kabul etmemelidir. Kabul etmesi durumunda çıkar çatışması oluşur ve ileride firma sahibinin mevzuata uygun olmayan isteklerde bulunması durumunda zor durumda kalabilir. Kurumla iş ilişkisi bulunan kişilere normal fiyattan da olsa bu tür işlerin yaptırılması etik dışıdır.

Örnek 3- İl’e yeni atanan valinin, ya da ilçeye atanan kaymakamın daha yeni tefriş edilmiş lojmanın tefrişatını beğenmeyerek tamamen değiştirmesi, çocuklarını kurum aracıyla okula göndermesi, resmi olmayan usullerle eşine lüks araç tahsis ettirmesi. Temsil harcamasını aşırı derecede kullanması. Kurumunun lojmanı olmasına rağmen genel müdürün yüksek ücretlerle lojman kiralattırması. Nasıl da tanıdık geliyor değil mi?

Örnek 4- Devlet hastanesinin etrafında çok sayıda görüntüleme merkezi bulunmaktadır. Tetkik yazdığı hastaları, doktora, hangi görüntüleme merkezine gitmeleri gerektiğini sormaktadırlar. Doktor, hastaları belli bir görüntüleme merkezine yönlendirmekten kaçınmalıdır. Herhangi bir menfaat sağlama amacıyla olmasa da hastaları belli bir merkeze yönlendirmesi, hastalar ve üçüncü kişiler nezdinde şüphe yaratacak ve halkın güven duygusu zedelenecektir.

Örnek 5- Araştırma ve uygulama hastanesinde görevli kadın doğum uzmanının, doğum yaptırdığı hastalarını özel bir hastanede görevli çocuk hastalıkları uzmanı eşine veya başka bir tanıdığına yönlendirmesi etik açıdan doğru mudur? Kamu görevlisinin görevini kullanarak eşi veya başka bir tanıdığı lehine menfaat sağlaması etik ilkelere aykırıdır.

Örnek 6- Bir ihalede kontrol mühendisi olarak görev yapan memur, firma sahiplerine ait tatil köyünde ailece ücretsiz tatile davet edilmiştir. Davete icabet edilerek ailece bir hafta ücretsiz tatil yapılmış, tatil dönüşünde firmaya ait hak edişleri kontrol ederken imalatlarda eksiklik olduğu tespit edilmiştir. Eksiklikleri firma sahibine ileteceği sırada, firma sahibi, tatilden memnun kalıp kalmadığını sormuştur. Bu durumda kontrol mühendisi nasıl davranacaktır? Ya da yutkuna yutkuna ağzında tükürük kalmayacaktır.

Örnek 7- Bir denetim elemanının, denetlemek üzere gittiği özel bir hastaneden, kendisine ücretsiz check-up yapılmasını istemesi etik midir? Ya da ücretsiz check-up yaptırılma teklifini kabul etmeli midir? Denetleyici konumunda bulunan kamu görevlilerinin, mevzuata aykırı olarak kendileri için hizmet, imkân veya benzeri çıkarlar talep etmesi etik davranış ilkelerine aykırıdır.

Yine, bir denetim elemanının, denetim görevi ile ilgili hazırladığı açıklamalı bir mevzuat kitabını, satın almaları amacıyla denetlediği kamu kurumlarına dağıtması etik midir? Kamu görevlilerinin, görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendi kitaplarının satışını ve dağıtımını yaptırmaları yasaklandığından etik değildir.

Örnek 8- Belediye mezarlığında görev yapan imama, defin işlemlerini yerine getirdiği cenazelerin sahipleri para vermek istemektedir. İmamın, cenaze sahiplerinin vermek istedikleri parayı alması etik açıdan doğru mudur? Kamu görevlileri verdikleri hizmetin karşılığında devletten maaş ya da ücret almaktadır. Bu nedenle iş sahiplerinden yaptıkları işin karşılığında ayrıca ayni veya nakdi bir bedel almaları doğru değildir.

Örnek 9 - Fen işleri müdürünün amcası inşaat malzemeleri satmaktadır. Kendisini ziyarete gelen yeğenine, belediyeye iş yapan firmaları, kendisinden malzeme almaları konusunda yönlendirmesi için ricada bulunmaktadır. Müdür ne yapmalıdır? Amcasına bu davranışın doğru olmadığını anlatmalı, firmaları şirketine yönlendirmesi durumunda çıkar çatışması meydana geleceğini açıklamalıdır.

Örnek 10- Genel müdür, kurumdan ihale alan firmanın sahibine, paranın bir kısmını bir derneğe bağışlaması durumunda, hak edişlerin hemen ödeneceğini söylemektedir. Genel müdürün davranışı doğru mudur? Kamu görevlilerinin, kamu hizmetlerini yürütürken spor kulübü, dernek vb. kuruluşlara bağış ya da yardım yapılmasına aracılık yapmaları etik değildir.

Örnek 11- Yapılacak büyük bir satın alma ihalesi öncesinde, kurumun üst yöneticisinin, ihale şartnamesini hazırlayacak olan müdürü makamına çağırarak, şartnameyi belli bir firmanın ihaleyi kazanacağı şekilde hazırlamasını istemesi etik midir? Ya da ihale öncesinde bir firmaya önceden haber vererek hazırlık yapmasını söylemesi. Üst yöneticinin ihale mevzuatına aykırı talimat vermesi yasal ve etik değildir. Müdürün de böyle bir talimatı yerine getirmemesi gerekir. Bunlar etik ihlali olduğu gibi aynı zamanda da hem disiplin hem de adli yönden suçtur.

Örnek 12- Bir kurumun üst yöneticisinin, sürekli görev yaptığı Ankara’dan çocuklarının ikamet ettiği başka bir şehre hafta sonları gitmek için kendisini görevli-izinli göstermek suretiyle hem uçak hem de harcırah imkânlarından yararlanması etik ihlalidir. Yine kurumun misafirhanesindeki odalardan en az üç tanesinin üst düzey için sürekli boş tutulması etik değildir. Nasıl da tanıdık geliyor değil mi?

Örnek 13- Bir kamu kurumundaki üst yöneticilerin yönetim kurulu toplantılarını, mevsimine göre yazın sahilde veya yaylada; kışın kayak merkezlerinde düzenlemesi açık bir etik ihlalidir. Birçok kamu görevlisinin bu örneğe sıklıkla şahit olduğunu duyar gibiyim.

Örnek 14- Kamu konutlarında kapıcı parası ödememek için bir kamu görevlisinin kamu konutunda görevlendirilerek kapıcılar için tahsis edilen konutta bedava oturmasının sağlanması açık bir etik ihlalidir.

Örnek 15- Bir profesör TÜBİTAK’tan aldığı projede üç öğrenciyi sigortalı olarak çalıştırmaktadır. Ancak, bu öğrencilerin almış oldukları ücretin yarısını tekrar almaktadır. Tespiti oldukça zor olmakla birlikte bu durum da tam bir etik ihlalidir.

Sırf kapıcı parasından kurtularak daha az aidat ödeme uğruna kamu konutlarına kurumların hizmetli personelini görevlendirmekten dahi utanmayan bir bürokrat taifesinden bahsedersek konunun vahameti daha iyi anlaşılır.

Yukarıda yer verilen örnekler ne kadar tanıdık geliyor değil mi? Etik komisyonuna veya etik kuruluna konu intikal ettirilmediği sürece herhangi bir sorun yoktur. Hizmet araçlarının bazı bürokratların çocuklarının servis aracı olarak kullanılması veya hanımlarının makam aracı haline gelmesi vakayı adiyeden olmuştur.

Rahmetli Akif ne kadar güzel özetlemiş: “Şarka bakmaz, garbı bilmez, edepten yok payesi; bir kızarmaz yüz, bir yaşarmaz göz bütün sermayesi.” Sakın yanlış anlaşılmasın, bildiğim özel şeyleri yazmadım, sadece ve sadece herkesin bildiklerini özet olarak yazdım. Bakalım bu yazıdan kimler alınganlık gösterecek?

Kaynak: Ahmet ÜNLÜ-Yeni Şafak

15 örnekle kamu kurumlarında yaşanan etik ihlalleri

Kamu Hastaneleri Başkanı Tabipler Odası başkanı seçildi

Cuma Korkmaz Osmaniye Tabip Odası başkanı seçildi.

42 yaşındaki hastane çalışanı beyin kanaması sonucu hayatını kaybetti

Hastane bahçesinde tekme, yumruk ve bıçaklı kavga

Bakan Yusuf Tekin duyurdu! Şiddete uğrayan öğretmen başka okula atanabilecek

Bebek Arabası Seçerken Nelere Dikkat Etmelisiniz?

Ergonomik ofis koltukları «METTA» çalışanların verimliliğini arttırıyor

Hekime Yönelik Cinsel Saldırıya Hapis Cezası

Uzman Doktor Kanserde Hayatını Kaybetti

Polis memuru, karakolda amirlerine silahla ateş açtı: 2 şehit