Sayıştay tarafından yapılan 2020 yılı denetim raporları açıklandıktan sonra raporlardaki gariplikler birer birer ortaya çıkmaya başladı. Bunlardan birisi de Uluslararası Sağlık Hizmetleri AŞ (USHAŞ) tarafından satın alınan tanı kitlerindeki anormal fiyatlar. Bu durum ortaya çıktıktan sonra da USHAŞ, DMO tarafından belirlenen fiyata göre daha yüksek bir bedelle satın alınmış olan malzemelerden kaynaklı toplam 43.770.888 TL fiyat farkını 16.07.2020 tarih ve USS2020000001819 numaralı fatura ile ilgili firmadan tahsil etmiştir.
Raporun ilgili bölümünde şu açıklamalara yer verilmiştir.
Satın Almalarla İlgili Gerekli Araştırmaların Yapılmaması USHAŞ tarafından yapılan satın alımların; uygulanacak düzenleme ve standartlar oluşturulmadan ve yeterli düzeyde piyasa araştırması ve maliyet analizi yapılmadan temin edildiği tespit edilmiştir.
USHAŞ ile Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) arasında fikri mülkiyet haklarının üretilmesi ve/veya ticarileştirilmesi hususunda 20.03.2020 tarihinde bir sözleşme imzalanmıştır. Sözleşme ile TÜSEB'in fikri mülkiyet haklarına sahip olduğu toplam 135 adet
ürünün üretilmesi ve/veya ticarileştirilmesi hakları süresiz olarak USHAŞ'a devredilmiştir.
Sözleşme hükümleri dolayısıyla üretilmesi ve ticari hakları USHAŞ'a geçen ürünlerden Covid19 RT qPCR Tespit Kiti Testi ve Covid-19 Ekstraksiyon Kiti Testi, bir firmaya ürettirilmiştir.
"Bu ürünlerden Covid-19 RT qPCR Tespit Kiti Testi 25 TL ile 30 TL arasında birim fiyatlarla; Covid-19 Ekstraksiyon Kiti Testi ise 9 TL ile 10 TL arasında birim fiyatlarla çeşitli tarihlerde bu firmadan satın alınarak T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'ne teslim edilmiştir.
PCR test kiti için ödenen yüksek fiyatlar daha sonra geriye dönük tahsil edilmiş
10.06.2020 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 2546 Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Devlet Malzeme Ofisi (DMO) Ana Statüsünde sayılan mal ve hizmetlerden, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenerek ilan edilecek olanların DMO aracılığıyla temin etmeleri zorunluluğu getirilmesinden sonra Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü bu malzemelerden Covid-19 RT qPCR Tespit Kiti Testini 9,8 TLden, Covid-19 Ekstraksiyon Kiti Testini 6,73 TL'den satın almaya başlamıştır. Bu durum karşısında USHAŞ, DMO tarafından belirlenen fiyata göre daha yüksek bir bedelle satın alınmış olan malzemelerden kaynaklı toplam 43.770.888 TL fiyat farkını 16.07.2020 tarih ve USS2020000001819 numaralı fatura ile ilgili firmadan tahsil etmiştir.
Fiyat farkı düşülen ürünlerden ayrı olarak 09.04.2020 tarih ve BS12020000000011 numaralı fatura ile ilgili firmadan 27,59 TL birim fiyatla satın alınan, 80.000 adet Covid-19 RT qPCR Tespit Kiti Testi ile 10,06 TL birim fiyatla satın alınan Covid-19 Ekstraksiyon Kiti Testi T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'ne toplam tutarı 3.468.640 TL olan USS2020000000592 numaralı fatura ile teslim edilmiş; bıı ürünlerden Covid-19 RT qPCR Tespit Kiti Testine 32,60 lira birim satış fiyatı, Covid-19 Ekstraksiyon Kiti Testine 10,78 TL birim satış fiyatı uygulanmış, bu şekilde söz konusu malzemeler Sağlık Bakanlığı'nın DMO'dan almış olduğu fiyatlara göre daha yüksek bedelle satın alınmıştır.
Oluşan fiyat farklarının çoğunluğu tahsil edilmiş olmasına karşın Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün DMO'dan almış olduğu malzemelerin birim fiyatları ile USHAŞ'ın bir şirkete ürettirerek satın aldığı aynı ürünlerin birim fiyat arasında fark oluşmuştur. Bu durum USHAŞ'ın söz konusu ürünleri yeterince maliyet analizi ve piyasa araştırması yapmadan satın almış olduğunu göstermektedir. Her ne kadar, Şirket yetkilerince söz konusu malzemelerin günün piyasa koşullarına uygun alındığı, daha sonraki dönemlerde test kiti üreten firmaların sayısının arttığı ve test kitlerinin birim fiyatlarının düştüğü ifade edilmişse de; USHAŞ alımlarında uygulanacak düzenleme ve standartların olmaması nedeniyle bu durum belgelendirilememektedir.
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün DMO'dan almış olduğu fiyatlara göre daha yüksek birim fiyatlarla satın alınmış olup da fiyat farkı uygulanmamış olan ürünler için de fiyat farkı hesaplanarak yüklenici firmadan tahsil edilmesi; USHAŞ tarafından satın alınacak mal veya hizmetlerin piyasadan en uygun koşullarda temin edildiğinin kanıtlanabilir olması açısından satın alma işlemleri öncesinde yaklaşık maliyet bedelinin belirlenmesi ve sonrasında tespit edilen yaklaşık maliyet esas alınarak piyasadan teklif alınması ve bütün bu işlemlerin düzenleme altına alındığı mevzuat ve standartların oluşturulmasına ihtiyaç bulunmaktadır."
