Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın 5,3 milyon memur ve memur emeklisini kapsayan 3600 ek gösterge çalışması sonrası sözleşmeli memura yeni haklar tanıyan ve emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) için hazırlanan düzenleme hız kazandı.
Eksik primli olan vatandaşların EYT düzenlemesi kapsamına girip girmeyeceği merak konusu oldu. Primi eksik olanlara 6 maddede çözüm imkanı ortaya koyulurken sözleşmeliye kadro meselesinde de masaya gelen 4 madde netleşti.
Sabah gazetesindeki habere göre; Sözleşmeli memurlara yeni haklar tanıyan EYT meselesinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın öncelikli gündemine girdi. 530 bin kamu çalışanını ilgilendiren çalışmanın 2022 yılı bitmeden tamamlanması ve ekim ayı bitmeden de kamuoyu ile paylaşılması bekleniyor.
EYT ile ilgili konular gündem olmaya devam ediyor. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yılını ve primini doldurmuş ancak yaş şartı nedeniyle emekli olamayan vatandaşlar için bir çalışma grubu da oluşturuldu.
Bu konuda oluşturulan çalışma grubunu duyuran Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin yıl sonuna kadar çalışmaların tamamlanacağını açıklamıştı.
KADINLARDA 20 ERKEKLERDE 25 YIL SİGORTALI OLMA ŞARTI
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan vatandaşlar için erkeklerde 25 kadınlar da ise 20 yıllık sigortalı olma şartı bulunuyor.
Bunun haricinde de 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim şartı bulunuyor. Yaş şartı ise kademeli olarak işe giriş tarihine göre değişiklik gösteriyor.
23 YIL ÖNCE YIL VE PRİM ŞARTININ YANINA YAŞ ŞARTI DA GETİRİLDİ
8 Eylül 1999'da çıkartılan yasa ile yıl ve prim şartının yanına yaş şartı da getirilmişti.
EYT'liler bu yaş şartına takıldıkları için emekli olamıyorlar. Bu durumda yılını ve primini tamamlamış olarak EYT'li olanlar emeklilik hakkının verilmesini bekliyor.
BİRÇOK VATANDAŞ HEM YAŞA HEM EKSİK PRİME TAKILDI
Ancak 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak işe başlayan birçok vatandaşın henüz primleri tamamlanmadı. Söz konusu bu vatandaşlardan kimisi çalışma imkanı bulamadığı için primlerini tamamlayamazken kimisi ise kayıtsız çalıştırıldığı için yeterli prime ulaşamadı.
Bu sigortalılar da EYT kapsamına girmek istiyor. Mevzuatımızda bu eksik primlerin tamamlanması için bazı imkanlar da bulunuyor.
İşte eksik primi tamamlamak için milyonların en çok merak ettiği 6 formül...
3600 GÜN PRİM İLE KISMİ EMEKLİLİK
Mevzuata göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor. Eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için yeterli oluyor. Burada emeklilik için üç şartın yerine gelmesi gerekiyor.
İlk olarak sigortalılık süresinin 15 yıla tamamlanması gerekiyor. Ancak bu şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı.
İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor. Bu üç şarttan hangisi en son biterse o tarihe göre de emeklilik yaşı belirleniyor.
ASKERLİK BORÇLANMASI
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor.
Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir. Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.
DOĞUM BORÇLANMASI
Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor.
Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı bulunuyor. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor. Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.
İHYA İLE PRİM
EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirilmeyi alınıyor. Bunlardan birisi de Bağ-kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor borçları da siliniyor.
Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTA
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler.
SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor. 18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye'de ikamet etmek yeterli oluyor. Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağkur'a göre yapılıyor.
BİR BAŞKA İMKAN HİZMET TESPİTİ
Primi eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası.
Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir giriş tarihini geri çekebilir.
Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye doğru zaman aşımı süresi bulunuyor.
Sözleşmeli memurlar için Çalışma Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı bürokratları Cumhurbaşkalığı İdari İşler Başkanlığı koordinasyonunda çalışma yürütüyor. Sözleşmeli memurlar için mevcut durumda uygulanan 3+1 formülü masada yer alıyor.
3+1 FORMÜLÜ NEDİR?
Yapılacak düzenlemeyle mevcut sözleşmelilerin tamamının kadroya geçmesi bundan sonra sözleşmeli olarak girenlerin de 3 yıl bekledikten sonra kadroya geçmesi gündeme geldi.
Alternatifli taslaklarla hazırlanan çalışmanın ekim ayı bitmeden netleşmesi ve EYT düzenlemesi öncesi Meclis'e gelmesi bekleniyor.
Geçtiğimiz Ağustos ayında imzalanan toplu sözleşme metninde "Kamu kurum ve kuruluşlarının görüşü alınarak, sözleşmeli personel mevzuatında düzenleme yapılması suretiyle sözleşmeli personelin statülerinin yeniden belirlenmesine ilişkin çalışma, yetkili konfederasyonun katkı ve katılımıyla 2022 yılı içerisinde tamamlanacaktır" ifadesi yer almıştı.
530 BİN SÖZLEŞMELİYİ İLGİLENDİREN ÇALIŞMA
Kamuda çalışan 530 bin sözleşmeliyi ilgilendiren çalışmada özellikle sosyal ve mali hakların kadrolu personel ile eşitlenmesi söz konusu olacak.
İşte çalışma taslağının içerisindeki bazı düzenlemeler:
Görevde yükselme sınavlarına girebilme
İzin haklarının devredilmesi
Yönetici pozisyonlarında istihdam edilme
Kurumlar arası yer değişikliği hakkı
SON KARARI CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN VERECEK
Burada Çalışma Bakanlığı ile sendikalar arasında müzakereler sonucu yeni alternatifli taslaklar oluşturulacak. Taslak konusunda son kararı 3600 ek göstergede olduğu gibi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan verecek. Erdoğan'ın onayı sonrası çalışma kamuoyu ile paylaşılacak.
